Według WHO Endometrioza może dotyczyć około 10% kobiet w wieku rozrodczym na całym świecie. Choroba ta najczęściej wiąże się z regularnymi, silnymi bólami miesiączkowymi, a także ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia niepłodności.
Z uwagi na to, że endometrioza jest chorobą o podłożu zapalnym, to bardzo duże znaczenie ma tutaj dieta, a także wybrane elementy suplementacji.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym dokładnie jest endometrioza?
- Jakie objawy mogą wskazywać na endometriozę?
- Jak dieta może pomóc w zmniejszeniu bólu miesiączkowego?
- Jakie są przykładowe posiłki, które możesz zrobić dla siebie i rodziny
Czym jest endometrioza?
Endometrioza to przewlekła choroba estrogenozależna o podłożu zapalnym, w której błona śluzowa macicy (endometrium) występuje poza jamą macicy. Komórki endometrium mogą rozrastać się w różnych lokalizacjach, np. w jajnikach, pęcherzu moczowym, jelitach, otrzewnej, czy nawet płucach i mózgu. Zmiany te regularnie podlegają cyklom hormonalnym i namnażają się, w wyniku czego tworzą stan zapalny.
Na ten moment nie znamy jeszcze przyczyny powstawania endometriozy, ponieważ żadna z teorii nie potwierdza pełnej etiologii powstawania tej choroby.
Jakie objawy mogą wskazywać na endometriozę?
Oprócz bardzo bolesnych miesiączek, endometrioza może również objawiać się przewlekłym bólem miednicy przed lub po miesiączce, a także bólem podczas lub po stosunku seksualnym. Wiele pacjentek zgłasza też problemy żołądkowo-jelitowe (wzdęcia, opuchnięcia – tak zwane „endobelly”, czasem biegunki czy nawet ból podczas wypróżnienia), a także problemy ze strony układu moczowego, np. ból podczas oddawania moczu. Niekiedy można zauważyć nieprawidłowe cykle miesiączkowe, np. nieregularne cykle, obfite lub skąpe krwawienia, wydłużona długość krwawienia, czy wystąpienie krwawień między cyklami. Niestety większość endokobiet boryka się z problemami z zajściem w ciążę.
DOMINUJĄCYM OBJAWEM ENDOMETRIOZY JEST SILNY BÓL MIESIĄCZKOWY.
WIĘKSZOŚĆ PACJENTEK DEKLARUJE NA KONSULTACJACH, ŻE MUSZĄ SIĘGAĆ PO LEKI PRZECIWBÓLOWE.
Warto również dodać, że pacjentki z endometriozą są bardziej narażone na zachorowanie na raka piersi i/lub raka jajnika, dlatego bardzo ważna jest regularna, co roczna diagnostyka w tym kierunku.
Jak dieta może pomóc w zmniejszeniu bólu miesiączkowego?
Odpowiedni bilans diety ma naprawdę ogromne znaczenie i może bardzo mocno wspomóc płodność, a także przyczynić się do zmniejszenia bóli miesiączkowych. Warto tu powiedzieć o tym, że nie ma jednego idealnego modelu żywieniowego. Każdy rodzaj diety to tylko narzędzie do osiągnięcia celu. Każdy model żywieniowy powinien natomiast opierać się na podstawowych fundamentach:
- Dieta powinna być przeciwzapalna, ponieważ endometrioza to choroba o podłożu zapalnym
- Dieta powinna zawierać składniki, które mają udokumentowane działanie przeciwbólowe
- Dieta powinna zawierać składniki, które wspierają jakość komórek jajowych i owulację, aby sprzyjać płodności
- Dieta powinna zawierać taką kaloryczność, aby dążyć do normalizacji masy ciała
- Dieta powinna zawierać adekwatną do naszego stylu życia ilość białka, tłuszczu oraz węglowodanów
- Dieta powinna być wprowadzona zgodnie z higieną żywienia, czyli posiłki powinny być spożywane w miarę możliwości regularnie co około 3-4 godziny. Ważne jest także to, aby nie podjadać i nie spieszyć się z jedzeniem!
Jeśli mamy już fundamenty, to możemy iść o krok dalej. W tabeli przedstawiam proste zmiany, które warto wprowadzić do swojej codzienności.
Tego unikaj!
- Słodkie napoje
- Mięso czerwone (szczególnie przetworzone!)
- Tłuszcze zwierzęce
- Produkty pszenne (mąka, chleb, makaron)
- Słodycze i wyroby cukiernicze
- Smażenie
Wybierz to w zamian 😊
- Woda z cytrusami, miętą
- Ryby, drób, nasiona roślin strączkowych
- Oleje roślinne (oliwa z oliwek, olej lniany, olej z wiesiołka), orzechy, pestki, nasiona, awokado
- Produkty pełnoziarniste (makarony, kasze, ryż), płatki owsiane, jaglane
- Świeże owoce (szczególnie jagodowe – jagody, borówki, maliny, porzeczki) i orzechy (włoskie, brazylisjkie, pestki dyni, migdały)
- Duszenie, pieczenie, gotowanie, gotowanie na parze
Dodatkowo warto zwrócić uwagę na poniższe elementy:
- Przeciwzapalne przyprawy (cynamon, kardamon, imbir, goździki, kurkuma, oregano, bazylia, pietruszka, kolendra) mogą wpływać na zmniejszenie bóli miesiączkowych.
- Kiszonki i fermentowany nabiał (kefiry, maślanki) mogą korzystnie wpływać na różnorodność mikrobiomu jelitowego.
- Produkty bogate w żelazo i witaminę B12 (mięso, ryby, owoce morza, jaja, kasza gryczana, buraki, orzechy) – większość endopacjentek wykazuje niedobory ferrytyny oraz witamin z grupy B.
- Produkty bogate w witaminę C (cytrusy, porzeczki) – witamina C w posiłkach zwiększa przyswajalność żelaza!
- Wapń – niezbędny do wchłaniania witaminy B12, a także reguluje skurcze mięśni (w tym odpowiedzialnych za skurcze miesiączkowe) – mleko i jego przetwory, suszone figi, suszone morele, jarmuż, sezam i mak. Warto też wybierać wysokozmineralizowaną wodę do picia.
- Błonnik (świeże owoce i warzywa, siemię lniane, babka płesznik, produkty pełnoziarniste) – błonnik poprawia motorykę przewodu pokarmowego, wpływa na detoksykację organizmu, może też przyczynić się do poprawy lipidogramu (obniżając poziom cholesterolu całkowitego i trójglicerydów), a także do regulacji glikemii poposiłkowej. Wpływa też na uczucie sytości, ponieważ opóźnia opróżnianie żołądka.
W endometriozie błonnik spełnia dodatkową, bardzo ważną rolę, mianowicie zmniejszenie wchłaniania estrogenów w jelicie i zwiększenie ich wydalania wraz z kałem. Pamiętasz, jak mówiłam na początku, że endometrioza jest chorobą estrogenozależną? Oznacza to, że może dochodzić do gromadzenia estrogenów, przez co tworzy się ich nadmiar. Nadmiar estrogenów nazywany jest przewagą estrogenową, co działa niekorzystnie – może nasilać bóle miesiączkowe, bóle piersi, PMS, a także przyczyniać się do rozwoju chorób nowotworowych.
UWAGA! Jeśli spożywamy większe ilości błonnika, należy pamiętać o uzupełnieniu nawodnienia. W innym przypadku może dojść do zaparć!
A co z glutenem i laktozą…? Nie ma badań, które potwierdzałyby szkodliwość laktozy czy glutenu w kontekście endometriozy. Dlatego też moja praktyka opiera się na reakcji organizmu pacjenta – jeśli występują dokuczliwe objawy po spożyciu, to ograniczamy/eliminujemy. Jeśli nie, to nie widzę takiej zasadności.
