Gastroskopia, choć może budzić niepokój, to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych pozwalających ocenić stan górnego odcinka przewodu pokarmowego. Dzięki niej lekarz może dokładnie obejrzeć przełyk, żołądek i dwunastnicę, wykryć stany zapalne, owrzodzenia, polipy czy wczesne zmiany nowotworowe. Aby jednak badanie przebiegło sprawnie, komfortowo i dostarczyło wiarygodnych wyników, kluczowe jest odpowiednie przygotowanie.
Poniżej przedstawiamy szczegółowe zalecenia, które pomogą Ci przejść przez cały proces bez stresu i komplikacji.
Na czym polega gastroskopia i dlaczego jest tak ważna?
Gastroskopia (endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego) polega na wprowadzeniu cienkiego, giętkiego endoskopu zakończonego kamerą przez jamę ustną, przełyk, aż do żołądka i dwunastnicy. Pozwala to lekarzowi ocenić stan błony śluzowej oraz wykryć zmiany zapalne, nadżerki, owrzodzenia, polipy lub inne nieprawidłowości.
Badanie jest szczególnie przydatne w diagnostyce dolegliwości takich jak: przewlekłe bóle brzucha, zgaga, nudności, wymioty, trudności w przełykaniu, podejrzenie celiakii czy zakażenie bakterią Helicobacter pylori. W trakcie gastroskopii możliwe jest również pobranie wycinków do badań histopatologicznych lub wykonanie drobnych zabiegów, np. usunięcia polipów czy tamowania krwawień.
Najważniejsze: pozostanie na czczo
Najistotniejszym elementem przygotowania do badania jest pozostanie na czczo. Obecność pokarmu w żołądku może utrudnić ocenę błony śluzowej i zwiększyć ryzyko zachłyśnięcia treścią pokarmową podczas badania.
Na 6 godzin przed badaniem: nie należy spożywać posiłków. Ostatni posiłek powinien być lekki i płynny (np. jogurt naturalny lub zupa krem).
Na 4 godziny przed badaniem: należy powstrzymać się od picia napojów, w tym kawy i herbaty. Dopuszcza się wypicie niewielkiej ilości niegazowanej wody (ok. 250 ml) do 2 godzin przed badaniem.
Palenie i żucie gumy: na co najmniej 6 godzin przed badaniem należy z nich zrezygnować, ponieważ stymulują wydzielanie soków żołądkowych.
Jeśli badanie zaplanowano na godziny popołudniowe, dopuszcza się spożycie lekkiego śniadania w godzinach porannych, z zachowaniem odpowiednich odstępów czasowych.
Leki i choroby przewlekłe – na co zwrócić uwagę?
Osoby przyjmujące leki na stałe powinny omówić z lekarzem, które z nich mogą przyjąć w dniu badania. Zazwyczaj dopuszcza się ich zażycie rano, popijając niewielką ilością wody.
Leki przeciwkrzepliwe (np. aspiryna, klopidogrel, warfaryna, acenokumarol, dabigatran, rywaroksaban) – mogą wymagać czasowego odstawienia lub zamiany na inny preparat, jeśli planowane jest pobranie wycinków. O decyzji zawsze decyduje lekarz prowadzący.
Leki przeciwcukrzycowe i insulina – należy zachować ostrożność. Pacjentom z cukrzycą zaleca się planowanie badania w godzinach porannych, aby uniknąć długiego okresu pozostawania na czczo.
Agoniści receptora GLP-1 (np. Ozempic, Trulicity, Saxenda) – ze względu na ryzyko zachłyśnięcia należy zachować 12-godzinną przerwę w przyjmowaniu pokarmów przed badaniem w znieczuleniu, a lek odstawić 3–7 dni wcześniej, zgodnie z zaleceniem lekarza.
Preparaty alkalizujące sok żołądkowy (np. Rennie, Alugastrin, leki zawierające wapń lub magnez) – nie powinny być przyjmowane przed badaniem, ponieważ mogą pokryć błonę śluzową warstwą utrudniającą jej ocenę.
Nigdy nie odstawiaj leków samodzielnie – decyzję w każdym przypadku podejmuje lekarz prowadzący lub kierujący na badanie.
Dieta w dniu poprzedzającym badanie
Dzień przed gastroskopią zaleca się stosowanie lekkostrawnej diety.
- Ostatni posiłek (kolacja) powinien być niewielki i pozbawiony nabiału.
- Należy unikać potraw tłustych, smażonych i ciężkostrawnych.
- Należy unikać picia alkoholu i palenia tytoniu.
Przykładowy dzień diety przed gastroskopią:
- Śniadanie – Jajka na miękko, pieczywo pszenne, pomidor i ogórek bez skórki, pół awokado lub omlet ze szpinakiem na parze
- Obiad – Gotowana pierś z kurczaka lub chuda ryba (np. dorsz) z gotowanymi warzywami (np. marchewką) i ziemniakami.
- Kolacja – zupa krem z dyni lub kleik ryżowy na mleku owsianym z borówkami
Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym
W przypadku planowanego badania w znieczuleniu ogólnym obowiązują te same zasady dotyczące pozostania na czczo.
Stan zdrowia: pacjent powinien być w pełni zdrowy (bez gorączki, kataru, kaszlu czy infekcji). W razie pogorszenia samopoczucia dzień przed badaniem należy poinformować placówkę medyczną.
Dokumentacja medyczna: należy przygotować aktualne wyniki badań (jonogram, EKG) oraz pełną dokumentację chorób przewlekłych i przyjmowanych leków.
Konsultacja anestezjologiczna: może być wymagana u pacjentów powyżej 55. roku życia, z BMI > 35 lub z chorobami współistniejącymi (kardiologicznymi, endokrynologicznymi, neurologicznymi). W niektórych przypadkach konieczne jest przedstawienie dodatkowych wyników, takich jak morfologia, sód, potas, kreatynina, APTT, PT, INR, TSH/FT3/FT4, ECHO serca lub zaświadczenia od specjalisty.
Większość placówek przekazuje pacjentowi listę wymaganych badań i dokumentów przed planowanym terminem gastroskopii.
Postępowanie po badaniu
Bezpośrednio po badaniu lekarz przekaże szczegółowe zalecenia. U większości pacjentów możliwy jest szybki powrót do codziennej aktywności. Niewielki ból gardła lub uczucie dyskomfortu są zjawiskiem przejściowym i wynikają z mechanicznego podrażnienia błony śluzowej.
Pierwszy posiłek: można spożyć dopiero po całkowitym ustąpieniu znieczulenia miejscowego gardła (zwykle po około 2 godzinach). Zaleca się rozpoczęcie od niewielkiej ilości wody, aby sprawdzić tolerancję połykania.
Po znieczuleniu ogólnym: przez 24 godziny nie wolno prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. W takim przypadku zaleca się, aby po badaniu pacjenta odebrała osoba dorosła.
Podsumowanie
Odpowiednie przygotowanie do gastroskopii ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa, dokładności i komfortu badania. Przestrzeganie zasad dotyczących diety, przyjmowania leków, pozostania na czczo oraz właściwego postępowania po badaniu pozwoli uniknąć niepotrzebnego stresu i ryzyka powikłań.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym, który dostosuje zalecenia do indywidualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta.
Jeśli w trakcie badania stwierdzono stan zapalny błony śluzowej żołądka, nadżerki, owrzodzenia lub aktywne zakażenie Helicobacter pylori– nie zostawiaj tego bez dalszej diagnostyki i leczenia.
To moment, w którym warto działać świadomie i kompleksowo.
Umów się na konsultację
Przeprowadzimy Cię krok po kroku przez cały proces: od dokładnej analizy wyników, przez omówienie przyczyn problemu, aż po indywidualny plan dietoterapii i wsparcia w odbudowie przewodu pokarmowego.
Twoje zdrowie można skutecznie odbudować – ważne, by zrobić to mądrze i pod okiem specjalisty
Nie czekaj i umów się na bezpłatną rozmowę wstępną!